POP duiken

POP duiken: als papieren helden gaan duiken

Het is 1952 en er moeten nog vijf jaar voorbijgaan voor de première van 'Le Monde du silence',  de prijswinnende film, van Jacques Cousteau en Louis Malle, maar het persluchtduiken en de onderwaterwereld kietelen al wel de fantasie van George Shed, die met anderen de schepper is van Captain America. Uit zijn potlood komt Marlin Keel tot leven: een blonde en goed uitziende oceanograaf; de eerste duikheld, misschien wel de eerste die een duikbril en zwemvliezen draagt naast de gebruikelijke uitrusting en helm van de diepzeeduiker.

De stripverhalen worden in 1952 in de Sunday Comic Strip, gepubliceerd, maar het is misschien nog te vroeg voor een publiek dat gelooft dat duiken een activiteit is welke uitsluitend bedoeld is voor beroepsduikers en voor de speciale eenheden van de Marine. Marlin Keel stopt in 1954 met verschijnen. Duiken op papier zal nog tot 1956 moeten wachten en moet zich tevreden stellen met zeldzame afleveringen van Fightin’ Navy, Charlton Comics Group, en Marvel's Navy Combat, verhalen die zich afspelen in de pas beëindigde wereldoorlog.

DE OPKOMST

Valt samen met de jaren 1960 – 62. De 007 film Thunderball is nog niet uit, maar auteurs van stripverhalen weten al wat er op komst is. Duikdocumentaires worden talrijker. Duikmaskers, vinnen, duikflessen en ademapparatuur garanderen een nooit eerder ervaren bewegingsvrijheid.  De eerste persluchtapparatuur voor sportduikers verschijnt in watersport- en vissportwinkels. Persluchtduiken steekt zijn kop op in het collectieve bewustzijn en klopt aan de deur van creatieve geesten. ‘Wat als’, het allereerste vonkje van iedere fictieserie, krijgt zijn voet tussen de deur van de collectieve nieuwsgierigheid, in de onderwaterervaring die binnen bereik van het grote publiek is gekomen. Persluchtduiken barst los in zowel avonturen- als Disneystripverhalen.

Van Mandrake tot Tom & Jerry, van Johnny Hazard tot Donald Duck, in 1962 gingen bijna alle beroemde stripfiguren met duikbril en ademapparaat duiken. Niemand wil droog blijven en iets missen.

DE HELDEN

In hetzelfde jaar komen de eerste duikhelden tot leven in series die aan hun gewijd zijn.

Dell Comics, die zijn inspiratie haalt uit een succesvolle kinderseries op TV, publiceert Diver Dan, wiens configuratie nog steeds die van een diepzeeduiker is, terwijl het de Frogmen zijn die een blijvende impressie in de harten van zowel lezers als verzamelaars maken. De helden zijn Steve Randall en Jim Collins, onderwaterrechercheurs en ex Marine personeel. Tweede Wereldoorlog veteranen, die voor mysteries en misdaden komen te staan die op de zeebodem opgelost moeten worden.

Verschillende schrijvers publiceren strips in vier kleuren, 15 cent per stuk, opnieuw voor Dell Comics. De sectie met oorlogsverhalen doet het altijd goed.

BUDDYCHECK

Duikuitrustingen zijn, behalve in comics, bijna altijd een bron van ongerustheid. Eenden en andere favoriete kinderfiguren duiken met transparante bollen die aan een goudviskom doen denken, slangen van automaten komen en gaan, en trimvesten blijven zelfs in de jaren ’80 – '90 nog min of meer onbekend. Onmisbare uitrustingsstukken zijn daarentegen bijlen, messen, harpoenen en geweren en mijnen.

MILIEU ONVRIENDELIJK

Uiteengereten haaien, opgeblazen reuzeninktvissen, orka’s. Zeedieren worden gezien als ruimtemonsters. In die vijandige omgeving is de vijand niet het vergeten van duiktabellen, maar de mysterieuze bewoners. Een applaus voor de sexy comic die deel uitmaakt van een niet-horror trend: de zee als alkoof, koralen als kanten tafelkleedjes in een romantisch restaurant en bovendien de eenden die een hongerige reuzeninktvis neutraliseren met een tonnetje peper.

DE ERFENIS

In de jaren ’60 en ’70 waren duikers, als ze geen eenden of katten waren, helden, avonturiers die in staat waren aan het ontbijt al dodelijke risico’s te lopen. Tegenwoordig kan iedereen die een korte duikcursus wil volgen gaan duiken met de twijfels en zelfspot van de Peanut karakters. Duikcomics zijn afgenomen tot een paar strips en cartoons, in het tijdperk niches en specialisaties worden zij een item voor duikers.

Van de strip in de column Beachcomber over Diver tot Sherman's Lagoon zijn de meeste karakters vissen en diepzeewezens die commentaar hebben op onze aanwezigheid in hun leefomgeving, of duikers die te maken krijgen met surrealistische situaties en met hun neuroses.

---

• Beelden met dank aan uitgeverij La Mandragora